Moldova’daki Başkanlık Seçimi Sonrası
30 Ekim 2020 tarihinde Moldova halkının Moldova Cumhuriyeti Başkanı’nı seçmesi için sandığa gitmesinin üzerinden tam bir hafta geçti. Yapılan seçimde hiçbir başkan adayının salt çoğunluğu elde edememesi nedeniyle seçim ikinci tura kaldı.
Seçime katılan ama ikinci tura katılamayan adaylar ise şöyle sıralandı: Bizim Parti’nin adayı ve genel başkanı, Rusya yanlısı Renato Usatîi oyların %16.90’ını alarak üçüncü oldu ve onu Şor Partisi’nin adayı Violeta Ivanov %6.49 oy alarak takip etti. Beşinci sırada ise oyların %3.26’sını alan, Avrupa yanlısı Haysiyet ve Hakikat Platformu’nun genel başkanı ve adayı Andrei Năstase var, onun ardından gelen Romen yanlısı Ulusal Birlik Partisi’nin adayı ve genel başkanı Octavian Țîcu oyların %2.01’ini aldı. Son iki sırada yer alan başkan adaylarından Moldova Liberal Demokrat Partisi’nin adayı ve genel başkanı olan Tudor Deliu oyların %1.37’sini alırken Romen yanlısı Unirea Seçim Bloku’nun adayı ve Liberal Parti Genel Başkanı Dorin Chirtoacă oyların %1.20’sini alarak sonuncu oldu.
Seçim listelerine kayıtlı seçmenlerin sadece %48,54’ünün katılım sağladığı seçimde toplam 1,348,707 geçerli oy kullanıldı. 2016 yılında gerçekleşen başkanlık seçimlerinde ilk turda 1,418,518 geçerli olmak üzere 1,440,733 oy kullanıldığını düşünürsek eğer bu seçimde halkın daha düşük seviyede bir katılım gösterdiğini söyleyebiliriz. İlk tur katılımın düşük olmasına rağmen, ikinci turda katılımın ilk tura oranla daha fazla olacağını düşünerek, bu seçimdeki ikinci turda 2016 yılındaki seçimin ikinci turundan bile daha fazla oy kullanılabileceğini düşünüyorum.
Halen başkanlık görevine devam eden Igor Dodon 2016 yılındaki seçimde ilk turda 680.550 oy alırken bu seçimde sadece 439.866 oy aldı. 2016'dan bugüne halktaki desteğini yavaş yavaş kaybediyor olması bir gerçek ama kaybın bu kadar büyük bir derecede olduğunu düşünmüyordum. Yine de ikinci turda Rus yanlısı tek aday olacağı için Rusya taraftarı halkın oylarını alarak seçimi kazanma şansı hala mevcut ama bu 2016 seçimindeki kadar kolay değil.
İgor Dodon’un ikinci tur için kendisi gibi Rusya yanlısı olan Renato Usatîi’nin desteğini alabileceğini düşünmüyorum, Usatîi’nin, Dodon’un ikinci turda devrilmesi için Maia Sandu ile görüşmeler yaptığını düşünürsek Dodon’un Usatîi’ye giden Rusya yanlısı oyları toplaması için de fazladan efor sarf etmesi gerekecek. Şor Partisi adayı Violeta İvanov dışındaki hiçbir aday ile siyasi olarak ortak paydada bulunamayacağını da düşünürsek eğer sadece Violeta İvanov’un desteğini alması bile ikinci turda Dodon’u kurtarmayabilir.
En fazla oy yüzdesine Gagavuzya’daki oyların %84,35'ini alarak ulaşan Dodon yurtdışından gelen oyların sadece %3.65'ini kazandı. Transdinyester’den gelen oyların %74.25'ini alması kağıt üzerinde büyük bir başarı olarak gözükse de oradan kazandığı oy sayısının totalde 10.595 olması Transdinyester’den gelen oyların çok da önemli olmadığını bize gösteriyor.
Ayrıca Dodon’un bu seçimde Moldova’nın en büyük üç şehri olan Kişinev, Balti ve Orhei’de de en çok oy kazanan başkan adayı olamadığını belirtmemiz gerekiyor. Kişinev’de Maia Sandu’ya, Balti’de de Renato Usatîi’ye karşı kaybederek ikinci olan Igor Dodon, Orhei’de ise Violeta İvanov ve Maia Sandu’nun arkasında kalarak üçüncü sırada yer aldı.
Maia Sandu’nun, Avrupa yanlısı birçok adayın da yer aldığı seçimde, Avrupa yanlısı Moldovalıların oyları bölünse bile %36.16 oy alarak seçimin ilk turunu kazanması büyük bir başarı. Yolsuzluğu ve hukuksuzluğu durdurmayı ve şeffaf bir devlet yaratmayı taahhüt eden bu Avrupa yanlısı aday şu anda ikinci turda başkanlığa daha yakın aday diyebilirim.
2016 yılındaki başkanlık seçimlerinde ilk turda 549.152 oy alan Maia Sandu bu seçimde sadece 487.635 oy almasına rağmen İgor Dodon’dan 47.769 oy fazla kazandı. İgor Dodon yanlıların seçime fazla ilgi göstermemelerinin de bu farkta etkisi olsa da Maia Sandu’nun da seçmenlerinin seçime gösterdiği ilgi 2016'ya oranla düşmüş diyebiliriz.
Kişinev’deki sandıklardan birinci çıkan Sandu yurt dışından gelen oylarda Igor Dodon’a fark attı. Yurt dışındaki oyların %70.12'sini kazanan Sandu, oyların %3.65'ini kazanan Dodon’a 99.166 oy fark attı. İkinci turda yurt dışında yaşayan Moldova halkının bu kararlılığı devam ederse eğer Maia Sandu sadece yurt dışında yaşayan Moldovalılar sayesinde Dodon’a karşı yüz bin oy önde başlayacak ki bu kapanması çok zor bir fark Dodon için.
Maia Sandu’nun Dodon’a karşı önde olduğu kısım sadece yurt dışından gelen oylar da değil, ikinci tur seçim ittifakları konusunda da Sandu Dodon’dan daha şanslı. 2019 yılında gerçekleşen parlamento seçiminde ittifak yaptığı Andrei Nastăse’ye giden oyların hemen hemen hepsinin bu seçimde ikinci turda kendisine geleceğini söyleyebiliriz. Bunun yanı sıra büyük bir Dodon muhalifi olan Octavian Țîcu’nun da ikinci turda Sandu’yu desteklemesi Moldova halkının Romen yanlısı kesiminde Maia Sandu için gayet olumlu bir durum. Moldova Liberal Demokrat Parti ve Unirea Seçim Bloku seçmenleri de Maia Sandu’ya yakın seçmenler. Aslında bu adayların Maia Sandu’yu desteklemesi normal ama buradaki en önemli ve en şaşırtıcı olay Maia Sandu gibi Avrupa yanlısı olmamasına rağmen Maia Sandu’yu destekleyecek olan Renato Usatîi. Rusya yanlısı olan Usatiî’nin kendisiyle neredeyse zıt görüşte olan Sandu’yu kendisiyle aynı görüşte olan Dodon’a tercih etmesi Usatîi’nin seçmenlerini ikinci turda Sandu için sandık başına götürebilir. Yine de bu Usatîi seçmenlerinin önemli bir kısmı ideolojik tercih yaparak Dodon’a oy atacak olsa bile, başta Balti olmak üzere Moldova’nın çoğu yerinde Usatîi’yi destekleyen seçmenlerin önemli bir çoğunluğu Usatîi’nin çağrısına uyarak Sandu için oy kullanacağını düşünüyorum.
Maia Sandu’nun seçim vaatlerinden birisi olan parlamentonun feshi ve erken seçim gerçekleşirse eğer Renato Usatîi, başkanlık seçimini kaybetmiş olan Moldova Cumhuriyeti Sosyalisleri Partisi’ni devirerek genel başkanlığını yaptığı Bizim Parti’yi en güçlü Rusya yanlısı parti yapma planı kuruyor olabilir. Ki gerçekten bu seçimi Sandu kazanır ve parlamentoyu feshederek erken seçim kararı alırsa eğer Moldova Cumhuriyeti Sosyalistler Partisi’nin büyük güç kaybedeceğini tahmin ediyorum. Hatta en kötü ihtimalle İgor Dodon’un hukuksuzlukları belgelenirse eğer Dodon’un yurt dışına kaçma ihtimali bile var, tıpkı 2019 yılındaki parlamento seçimini kaybettikten sonra Moldova’dan kaçan Moldova Demokrat Partisi’nin lideri Vlad Plahotniuc gibi.
Toparlamak gerekirse eğer 15 Kasım 2020 tarihinde gerçekleşecek olan Moldova’daki başkanlık seçiminin ikinci turunda Igor Dodon ve Maia Sandu Moldova Cumhuriyeti’nin altıncı başkanı olmak için yarışacak. İkinci turda Sandu daha fazla avantajlı olsa da sandıktan kimin çıkacağı hala kesin değil. Tıpkı ilk tur öncesi yazdığım yazının son cümlesindeki gibi olmasını diliyorum her şeyin. Umuyorum ki bu seçim Moldova için olabilecek en iyi şekilde noktalanır ve siyasi istikrarsızlık ve yozlaşma yerini daha hukuki ve dürüst yönetimlere bırakır.
